به طور کلی می توان انواع مشاغل خانگی را در چهار دسته تقسیم بندی نمود:
1) رشته های صنایع دستی ( handicrafts)
می توان خانه ها را به محلی برای تولید صنایع دستی تبدیل نمود. چرا که اینگونه صنایع احتیاج به فضای زیاد و یا دستگاههایی خاص نداشته و به راحتی می توان اتاقی از منزل را به کارگاهی کوچک تبدیل نمود.
کشور ما به دلیل پیشینه فرهنگی و تاریخی خود، کشوری توانمند در زمینه صنایع دستی ارزیابی می گردد به نحوی که ایران به همراه هند و چین ، سه قطب برتر صنایع دستی در جهان شناخته می شوند. در کشور ما حدود 240 رشته صنایع دستی وجود دارد که لزوم توجه بیشتر به این بخش را نمایان می سازد.
از ویژگی های تولید صنایع دستی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
- امکان فعالیت در فضاهای محدود
- استفاده از مواد اولیه در دسترس
- ابزار و تکنولوژی ساده و ابتدایی
- مهارت مبتنی بر آموزش سینه به سینه
- نیاز به سرمایه محدود
- تبلیغ و انتشار فرهنگ بومی
2) فعالیت های به اصطلاح زیر پله ای : غالباً، افراد شاغل در این گروه انگیزه‌های غیرقانونی دارند، مانند تولید اجناس تقلبی، یا فعالیتهایی که انگیزه‌هایی مثل گریز از مالیات، عوارض، نظارتهای بهداشتی و دلایلی از این قبیل دارند. به طور مثال می توان از بسته بندی های مختلف مواد غذایی یا دارویی در منازل و ... نام برد
3) خدماتی که در منزل قابل ارائه است: نظیر آرایشگری، خیاطی و ... و البته برخی مشاغل به صورت سنتی و با محوریت خانواده در خانه ها انجام می گیرد. نظیر برگزاری دوره های آموزشی، شیرینی سازی، خشک نمودن سبزی، پخت انواع رب، تولید مرباهای خانگی، ترشی سازی و ...
4) خدمات اینترنتی قابل ارائه در منزل : با گسترش اینترنت این گونه مشاغل نیز رونق ویژه ای گرفته است که در ادامه به آن می پردازیم.
مزایای مشاغل خانگی:
طبق نظر پژوهشگران 3 مزیت شغلی بر کسب و کارهای خانگی مترتب است:
1- حفظ اصول انسانی در محل کار: مشاغل خانگی به راحتی می توانند سطوح بالاتری از حس انسان دوستی را نسبت به شرکت های معمولی از خود نشان دهند.
2- توجه به عملکرد بلند مدت: یک کسب و کار خانگی راحت تر از مدیرانی که باید به طور سالیانه حساب پس دهند، می توانند به کارهای بلند مدت بیندیشد.
3- تأکید بر کیفیت: کسب و کار های خانگی مدت هاست که مزیت ارائه کیفیت و بها دادن به مشتری را حفظ کرده اند.
علاوه بر موارد فوق از مزایای زیر به عنوان مهمترین دلایل رویکرد مردم به مشاغل خانگی یاد می شود:
1) پایین بودن هزینه راه اندازی
2)پایین بودن میزان ریسک سرمایه گذاری
3) حذف هزینه های مربوط به خرید، رهن و اجاره کارگاه
4) حذف هزینه ایاب و ذهاب
5) استفاده از نیروی کار سایر اعضای خانواده
6) امکان کارکردن به صورت پاره وقت
7) تناسب با ویژگیهای جسمی افراد معلول و کم توان
8) آزادی و استقلال عمل بیشتر
9) احتیاج به آموزشهای ساده و کوتاه مدت
10) ایجاد توازن بین مسئولیت خانوادگی زنان و اشتغال آنان
11) انعطاف پذیری کار
12) توسعه فرهنگ کار در خانواده
عوامل موثر بر مشاغل خانگی
تحقیقات بسیاری درباره کسب و کار خانگی و عوامل مؤثر بر آن صورت گرفته است که به طور کلی می توان این عوامل را به سه دسته تقسیم نمود:
عوامل مربوط به امورشخصی (ریسک پذیری، مهارت های مدیریتی، گرایش به نوآوری و ...)
عوامل مربوط به امور خانگی (تمایل اعضای خانواده برای پیوستن به کسب و کار، حاکمیت خانواده، تأثیر روابط خانواده بر روابط کاری و ...)
عوامل محیطی (محیط فرهنگی، اجتماعی، محیط قانونی و * فـــــــارم فـــــــا *، محیط کسب و کار، محیط فنی و اقتصادی و ...)
مشکلات شاغلین این بخش:
هر چند مشاغل خانگی دارای ظرفیت ها و توانایی های قابل توجه برای ایجاد اشتغال می باشند ولی مشکلاتی نیز گریبانگیر افراد مرتبط با این مشاغل می باشد. شاید دلیل برخی از این مشکلات، نبود قانونی برای ساماندهی و شناسه دار کردن این مشاغل و عدم اعطای مشوقهای حمایتی و نظارتی دولتی (نظیر اعطای تسهیلات، تعریف جوایز، تعیین بیمه ها و ... ) در این زمینه باشد.
به هر تقدیر مهمترین مشکلاتی که شاغلین این بخش با آنها درگیر هستند شامل:
- تداخل کار و زندگی ممکن است برخی اوقات خوشایند سایر اعضای خانواده نباشد.
- ارتباط با بازار و فروش محصولات محدود می شود
- پایین بودن تیرا‍ژ تولیدات و یا سطح خدمات قابل ارائه به دلیل محدودیت تعداد نیروی انسانی
- معمولادرآمد محدودتری دارند.
- تعریف نشدن بیمه های اجتماعی خاص این مشاغل
